طراحی روشنایی و نورپردازی داخلی بناهای مسکونی

در مقاله هدف ما از نورپردازی چیست؟(طراحی نورپردازی بناهای مسکونی) به بررسی کلی نورپردازی بناهای مسکونی پرداختیم. در این مقاله به بررسی طراحی روشنایی و نورپردازی داخلی بناهای مسکونی خواهیم پرداخت.

بناهای مسکونی مکانی هستند برای ایجاد آرامش. علاوه بر این مکانی هستند برای برگزاری مراسم کوچک و مهمانی و جشن های خانوادگی. در طراحی روشنایی و نورپردازی بناهای مسکونی می بایست تمام این موارد را مد نظر داشت.

طراحی روشنایی :

روشنایی به عنوان مهم ترین عامل ایجاد آرامش در شب ، خصوصا در بناهای مسکونی می بایست به گونه ای باشد که بیشترین حالت روانی مثبت را ایجاد کرده و کمترین تاثیر روانی منفی را به مخاطب منتقل نماید.

منابع روشنایی عموما دارای تیپ ها و انواع متفاوتی هستند که در مصارف خانگی و اداری اکثرا از منابع نوری Downlight با تیپ نور خروجی Floodlight ، Spotlight و یا منابع دارای Diffuser   استفاده می شود. در خال حاضر نماینده منابع روشنایی فوق را میتوان منابع نوری پاور ال ای دی Power LED لنز دار و یا حتی منابع نوری SMD و COB با خروجی نور اسپات Spotlight یا مترکز ، منابع نوری سی او بی COB و یا اس ام دی SMD بدون Diffuser ّبا خروجی نور Flood ریزشی و منابع نوری SMD یا COB دارای صفحه مات کننده Diffuser دانست.

البته لوستر ها نیز در محیط مسکونی مورد استفاده قرار می گیرند که در ادامه به بررسی آن ها نیز خواهیم پرداخت.

از آن جا که مهم ترین اختلال بصری ناشی از منابع نوری ایجاد خیرگی است ، روش های رفع خیرگی را می توان مهم ترین مسئله در طراحی روشنایی منازل مسکونی دانست.

منابع نوری اسپات و متمرکز Spotlight بیشترین خیرگی را در دید مستقیم دارند. لذا چنانچه از این منابع استفاده می کنید می بایست در مکان های استفاده کنید که نور خروجی متمرکز آن ها صرفا به صورت عمود بر مخاطب اعمال شود. به هیچ وجه نمی بایست از این منابع نوری در استراحتگاه ها (مانند کاناپه ها و تخت خواب ها) استفاده کرد ، چرا که هنگام لمیدن و یا دراز کشیدن نور آن ها چشم را آزار خواهد داد. از این منابع نوری می توان برای نورپردازی مبلمان داخلی (شامل مبل ها ، مجسمه ها ، گیاهان ، ظروف و … ) استفاده کرد و بهتر است در غیر این مصارف از آن ها استفاده نشود. این منابع بازده نوری فوق العاده بالایی دارند.

یک نمونه منبع نور سقفی پاور ال ای دی Power LED لنز دار متمرکز

منابع نوری فلاد و ریزشی ّFloodLight منابعی هستند که نوری با تمرکز کم دارند. منابع نوری COB و SMD موجود در بازار جزو این منابع نور هستند و سایز منبع نور اصلی آن ها عموما بین یک تا 6 سانتی متر  (قطر یا طول و عرض) است. مزیت این منابع نور نسبت به منابع متمرکز در کمتر بودن خیرگی و باز بودن زاویه نوری آن ها است (که باعث پوشش سطح بیشتری می شود. اگر چه خیرگی این منابع نور در روبرو به نسبت کم تر است ، لیکن در زوایای جانبی خیرگی زیادی دارند. این منابع نوری بازده خوبی دارند ، لیکن به دلیل بالا بودن احتمال ایجاد خیرگی استفاده از آن ها در منازل توصیه نمی شود.

یک نمونه چراغ سی او بی COB روشن شده ، خیرگی مشهود است. منبع : www.light-shop.ir

منابع نوری دارای مات کننده (Diffuser) یکی از بهترین منابع نوری برای منازل مسکونی هستند .این منابع نوری از یک صفحه مات کننده بهره می برند که باعث می شود منبع اصلی نور به هیچ وجه قابل مشاهده نباشد. لذا خیرگی در همه جهت کاهش چشم گیری پیدا می کند و تنها ضعف آن ها از نظر رفع خیرگی این است که منبع نور از همه جهت قابل رویت است، که البته اهمیت آن زیاد نیست. یکی دیگر از مزایای این منابع نوری زیبایی آن ها است که باعث می شود محیط منزل زیبا و دلنشین شود. همین طور سطح نور خروجی آن ها زیاد است که این امر سایز نقاط بازتابی بر اشیاء و صورت ها را کاهش داده و نورپردازی آن ها را یک دست و زیبا تر می کند. تنها عیب این منابع نوری بازده کمتر آن ها است که می توان از این عیب در مقابل مزایای آن ها چشم پوشی کرد.

یک نمونه اجرا شده از روشنایی با منابع نوری SMD دارای مات کننده Diffuser در منازل مسکونی

نمونه منابع نوری اس ام دی SMD فیلتر دار استفاده شده در تصویر فوق
منبع : www.light-shop.ir

استفاده از لامپ های ال ای دی LED :

لامپ های ال ای دی LED نیز دارای انواعی مشابه سه مورد فوق هستند. لذا میتوان از قواعد مذکور برای این منظور بهره برد.

  استفاده از لوستر :

لوستر ها عموما دو نوع دارند

• برخی از لوستر های دارای بازوهای جهت دار رو به بالا هستند که لامپ ها بر روی آن ها سوار می شوند و یک کاسه مات کننده بین منبع نور و بیننده (محیط اتاق) فاصله می اندازد. نور این لوستر ها از طریق برخورد با سقف و عبور از فیلتر مات کننده به اتاق تابیده می شود. این نوع از لوستر ها نور زیبا با خیرگی کمی تامین می کنند که گزینه مناسبی برای استفاده در منازل هستند. البته این لوستر ها بازده فوق العاده پایینی دارند و لذا نمی بایست برای تامین روشنایی صرفا به آن ها تکیه کرد.

یک نمونه لوستر با دیفیوزر (صفحه مات کننده) ، نور تماما غیر مستقیم به محیط خانه تابیده می شود.

• برخی دیگر از لوستر ها بازو ندارند و یا بازو های رو به پایینی دارند که گاها در آن ها کریستال هایی جهت شکست نور و کاهش خیرگی و افزایش زیبایی قرار داده شدند. این مدل از لوستر ها اکثرا خیرگی بالایی دارند ، لیکن در صورت استفاده از کریستال در ساختار آن ها خیرگی به حداقل می رسد. بازده این نوع لوستر ها بالاتر از انواع دیگر است.

یک نمونه لوستر کریستالی با تابش نور مستقیم

نورپردازی با لوستر :

برخی لوستر ها علاوه بر تامین روشنایی و داشتن ظاهر زیبا ، افکت های زیبایی را بر محیط و یا سقف خلق می نمایند ، یک نمونه از طرح های نورپردازی موفق توسط لوستر را در تصویر زیر خواهید دید :

یک نمونه نورپردازی و روشنایی هم زمان توسط لوستر

در این لوستر ها سعی می شود با استفاده از خاصیت سایه و شکست نور علاوه بر تامین روشنایی افکت های زیبایی به محیط اعمال شود.

نورپردازی داخلی محیط های مسکونی

محیط مسکونی را می توان به چند قسمت تقسیم کرد:

نورپردازی محیط پذیرایی:

امروزه محیط پذیرایی به عنوان نمایشگاه یک خانه تلقی می شود . زیبا ترین اساس خانه در محیط پذیرایی چیده می شوند و محیط پذیرایی می تواند شامل انواع مجسمه ، ظروف زینتی ، پرده های فاخر و فرش های پر نقش باشد.

لذا علاوه بر این که می بایست در روشنایی این محیط از نورهای دارای CRI (نمود رنگ) بالا استفاده کرده ، تا نقوش فرش و ظروف زینتی به خوبی دیده شوند ، می توان جهت تمرکز بیشتر بر نورپردازی این المان ها از نورهای متمرکز توکار سقفی بهره برد (محیط دارای نور سراسری حداقلی باشد و المان ها دارای نور حداکثر).

یک نمونه نورپردازی اتاق پذیرایی- استفاده از نورهای متمرکز- منبع : http://obzavejdane.net/wp-content/uploads/2013/03/savremenni-tendencii-za-prostorni-jilista5.jpg

همچنین می توان به شرط هماهنگی با معماری داخلی از برخی نورهای دکوراتیو خاص بهره برد.این نورها می توانند مانند با نورپردازی ویژه تابلوهایی زیبا دیوار های پذیرایی شما را نورافشانی کنند.

یک نمونه نورپردازی با استفاده از منابع نور دکوراتیو
منبع : https://www.pinterest.com/harerdr/home-lighting/

یک نمونه منبع نر دکوراتیو با طرح خوشه گندم

از نورهای مخفی غافل نشوید! نورهای مخفی می توانند به صورت ثابت و یا داینامیک نورپردازی شوند. یک نور سفید یا سفید سرد یا حتی سفید گرم می تواند جذاب و منحصر به فرد باشد. همچنین می توان نورهای مخفی را با نورهای رنگی متناسب نورپردازی کرد. بعضی از افراد از نورهای RGB جهت نورپردازی نورهای مخفی بهره می برند که این امر صرفا در صورت ثابت کردن رنگ و یا کاهش شدید تغییرات رنگ و همچنین محدود کردن طیف می تواند مطلوب باشد.

نورپردازی پرده ، نورپردازی پرده نیز می تواند منحصر به فرد و زیبا باشد. ان شاء الله در آینده درخصوص نورپردازی پرده مطالبی مفید قرار خواهیم داد.

 نورپردازی محیط حال (نشیمن) :

شاید بتوان گفت مهم ترین بخش یک منزل مسکونی محیط حال است. روشنایی حال می بایست فاقد اثرات استروبوسکوپیک باشد تا چشم را خسته نکند. در روشنایی محیط حال باید به مکان نصب تلویزیون دقت کرد.نور ها نباید به گونه ای نصب شوند که بازتاب آن ها بر روی صفحه تلویزیون ایجاد خیرگی کند (ترجحا روی سقف نزدیک میز تلویزیون و یا در طرفین آن نصب شوند). نور نباید خیلی شدید باشد ، لیکن می توان در صورت نیاز به نور برای مطالعه یک سری نور متمرکز با قابلیت سوئیچ جهت تامین روشنایی مناطقی از حال نصب نمود.

یک نمونه نورپردازی محیط حال با حداقل مصرف انرژی.
منبع : http://satbfl.com/wp-content/uploads/2015/11/living-room-lighting-design.jpg

نورپردازی فوق که در آن روشنایی نیز به نورپردازی اضافه شده است.
منبع :http://satbfl.com/wp-content/uploads/2015/11/living-room-lighting-design.jpg

برای نورپردازی حال می بایست کمتر از نورهای رنگی بهره برد و در صورت استفاده از نورهای رنگی از نورهای رنگی طیف های آبی و فیروزه ای (جهت ایجاد آرامش) و یا نارنجی کهربایی (جهت ایجاد انرژی) بهره برد. CRI نور در محیط حال دارای اهمیت کم تری است.

می توان از برخی نورهای دکوراتیو ساده و همین طور نورهای مخفی سقفی/دیواری در محیط حال بهره برد.

نورپردازی آشپزخانه :

در محیط آشپزخانه نور باید کافی باشد. در مناطقی که فعالیت آشپزی (پخت و پز ، برش ، تزئین غذا و …) انجام می گیرد نور می بایست دارای شدت مناسبی باشد (حدود 1000 لوکس می تواند مناسب باشد). نور محیط آشپزخانه می تواند برای مهمان ها گرم و جذاب باشد و اگر فعالیت پخت و پز زیاد انجام می شود می تواند برای خانم ها سرد و سفید باشد تا خستگی کمتری از گرمای محیط حس شود (تعادل بین این دو را می توان با سوئیچ کردن نورها به دست آورد).

نورپردازی آشپزخانه با منابع نوری مخفی-روشن نمودن میز کار و سطح بالایی کابینت ها. همانطور که می بینید جهت کاهش تاثیر گرمای پخت و پز از رنگ های سرد بهره برده شده است.
منبع : http:/avvs.co/wp-content/uploads/2015/11/led-lighting-home-fixtures-amazing-ideas-on-home-design-ideas.jpg;

برای نورپردازی آشپزخانه می توان از نورهای موضعی بر روی میز نهارخوری استفاده کرد.این نورها می توانند تامین کننده نور محیط نیز باشند. همین طور از نورهای موضعی جهت نورپردازی سطح اوپن نیز استفاده می شود. نور مخفی ها نیز می توانند مانند محیط پذیرایی کاربردی باشند. همین طور می توان برای زیر کابینت ها نورهایی را تعبیه کرد که هم به فعالیت پخت و پز کمک کرده و هم نقش نورپردازی را ایفا نمایند. از نورپردازی المان ها و تجهیزات آشپزخانه هم نباید غافل شد.

یک نورپردازی زیبا با نورهای مخفی طیف سرد در قسمت پایین میز اوپن و نورهای موضعی روشن کننده میزهای کار.
منبع : http://widekitchen.tk/wp-content/uploads/2016/01/kitchenmaking.com-blue-under-cabinet-lighting.jpg

با توجه به زیاد شدن حجم مقاله ، ادامه این مبحث را در یک مقاله دیگر که لینک آن بزودی در همین جا گذاشته خواهد شد پیگیری نمایید.